Sanne Blauw: Het bestverkochte boek ooit*. Hoe cijfers ons leiden, verleiden en misleiden. (Voetnoot: * met deze titel)
Uitgave: De Correspondent, oktober 2018.
ISBN: 9789082821642
Sanne Blauw heeft econometrie gestudeerd, en is correspondent ontcijferen voor De Correspondent, een online journalistiek platform. Van haar verscheen vorig jaar het boek Het bestverkocht boek ooit, waarin ze ons ervan probeert te overtuigen dat er veel te veel belang wordt gehecht aan cijfers in deze maatschappij, vooral omdat liegen met cijfers erg eenvoudig is, en voortdurend gebeurt. Of zoals ze het zelf zegt in het voorwoord: “Dit boek ontcijfert de wereld van getallen, zodat iedereen voortaan zelf het juist gebruik van cijfers kan onderscheiden van het misbruik. En zodat we ons kunnen afvragen: welke rol willen we dat cijfers spelen in ons leven en in de samenleving? Het is tijd om cijfers op hun plek zetten. Niet op een voetstuk, niet bij het vuilnis. Maar waar ze horen: naast woorden.”
Sanne Blauw doet dit op
deskundige wijze en in zes hoofdstukken. In een eerste hoofdstuk gaat het over
hoe het begonnen is, met o.a. het verhaal van Florence Nightingale, die met
cijfers de autoriteiten tijdens de Krimoorlog wist te overtuigen dat er iets
moest gedaan worden aan de hygiëne in de (militaire) ziekenhuizen om de sterfte
daar te verminderen. In de volgende hoofdstukken geeft ze dan voorbeelden van
hoe cijfers gebruikt en misbruikt werden en worden. Ze heeft het o.a. over
IQ-testen, het Kinsey-rapport, het verband tussen roken en longkanker, en wijst
er op dat het belangrijk is dat we constant kritisch blijven als we cijfers
zien gebruikt worden ( “… als je een cijfer ziet, doe dan eerst een stap
terug en vraag jezelf af: wat voel ik?” ). Het door elkaar halen van
causaliteit en correlatie is daar een goed voorbeeld van, of hoe je met cijfers
kan bewijzen dat baby’s gebracht worden door de ooievaar. De komst van de
computer, waardoor het verzamelen en analyseren van gegevens er heel wat
gemakkelijker op is geworden (bigdata-algoritmes krijgen meer en meer macht),
verbetert de zaken niet, integendeel.
Het boek eindigt met een checklist: wat doe je als je een cijfer tegenkomt?
Aan de uitgebreide lijst bronnen achteraan in het boek (o.a. het onvolprezen How to lie with statistics van Darrell Huff uit 1954) zie je hoe zorgvuldig de auteur tewerk is gegaan bij het schrijven ervan… En toch blijft het boek heel laagdrempelig.
Deze bespreking verscheen eerder in het tijdschrift Vector.