Ben Orlin: Wiskunde is overal. Inclusief heerlijk simpele tekeningen!
Uitgave: Lannoo, juni 2019.
ISBN: 9789401459297
Ben Orlin, bekend van zijn blog mathwithbaddrawings.com (met ondertitel Lover of math. Bad at drawing.), heeft een heerlijk boek geschreven over wiskunde. Hij neemt je mee op een reis door de wiskunde van alledag, en allereerst legt hij de lezer een variant voor van het spelletje OXO (boter, kaas en eieren) als voorbeeld van iets alledaags waar wel wat wiskunde achterzit. Orlin is wiskundeleraar en speelt het spel wel eens met zijn leerlingen. Af en toe stelt een van hen hem de onnozele maar logische vraag: “Oké, leuk spelletje, maar wat heeft het met wiskunde te maken?” Orlin maakt dan in het boek een bruggetje naar hoe leerlingen en hoe wiskundigen kijken naar wiskunde. Daarover gaat het eerste deel van het boek, het heeft de titel Denken als wiskundige. De andere delen gaan over meetkunde, kansrekenen, statistiek. Het laatste deel Op het keerpunt gaat over hoe kleine veranderingen grote gevolgen kunnen hebben. Hij heeft het dan o.a over belastingschijvologie (sic), en verkiezingen.
Orlin gebruikt geen formules in het boek, die stelt hij uit tot de Noten aan het eind. Dat vind ik een krachttoer, want als je zelf wiskundige bent, dan wil je ook dat wel delen, denk ik zo. Bovendien zorgt hij er met zijn illustraties voor dat het boek ook interessant is voor de wiskundigen onder ons, en dat is erg knap. Zijn `heerlijke simpele tekeningen’ (bad drawings) nemen voor een deel de functie van wiskundeformules over. Waar een formule in een wiskundeboek je altijd wat tijd vraagt om ze te begrijpen, heb je hier iets gelijkaardigs bij de figuren. Er wordt niet al te veel uitleg bij gegeven, en daarom moet je er wel over nadenken. En figuren zeggen heel veel (a picture is worth a thousand words?).
Orlin beperkt zich tot onderwerpen die met wiskunde te maken hebben waar we dagelijks mee geconfronteerd worden, zoals kansrekening (lotto) of statistiek. Wat dit laatste betreft heeft het boek wel wat gemeen met dat van Sanne Blauw (Het bestverkochte boek ooit). Ook Orlin waarschuwt voor de gevaren van statistiek: het manipuleren van cijfers. De volgende uitspraak van de Schotse schrijver Andrew Lang vindt hij geweldig, omdat ze klopt: “Politici gebruiken statistiek zoals een dronkaard lantaarnpalen gebruikt: als ondersteuning, niet ter verlichting.”
Een aanrader!
Twee minpuntjes. In deel vier (over statistiek) staat een heel hoofdstuk over honkbal. Omdat honkbal hier in Vlaanderen niet echt tot onze leefwereld behoort, vond ik het een hele klus om er door te geraken. Verder zullen de wiskundige lezers zich druk maken over de typische vertaalfouten die je krijgt als je een wiskundeboek laat vertalen door een niet-wiskundige: je leest bijvoorbeeld op p. 66 dat de vierkantswortel van twee een irrationeel getal is.
Deze bespreking verscheen eerder in het tijdschrift Vector.