Wiskunde in de pers

De Amerikaanse wiskundige en ruimtewetenschapper Katherine Johnson is overleden. Ze werd 101. Johnson maakte belangrijke berekeningen die nodig waren voor onder andere de maanlanding. Ze bleef bij het grote publiek onbekend, hoewel er in 2016 een film over haar leven werd gemaakt. Leen Decin, hoogleraar sterrenkunde aan de KU Leuven, werpt een licht op haar leven en carrière.

Dat u nog nooit van Katherine Johnson heeft gehoord, is niet abnormaal. Ze bleef bij het grote publiek onbekend, hoewel ze enorm belangrijk werk deed bij de NASA, de Amerikaanse organisatie voor ruimtevaart.

Johnson was gespecialiseerd in analytische meetkunde. Ze maakte berekeningen die onder andere tot succesvolle maanlandingen hebben geleid, en de eerste bemande raketten in een baan rond de aarde en de maan brachten.

Als wiskundige én als Afro-Amerikaanse vrouw was het niet gemakkelijk om erkenning te krijgen voor haar werk. “Vrouwen kregen in de jaren zestig vaak niet de eer om hun eigen werk voor te stellen. Men kende wel de naam van de mannelijke ingenieurs, maar niet van de vrouwelijke wiskundigen die alle berekeningen maakten”, vertelt Leen Decin. “We kregen de naam computers, of computers met een rok, zo zei ze het zelf soms.”

Lees meer op: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/02/24/wij-waren-computers-met-een-rok-wiskundige-en-ruimtewetenscha/

Een jongen van negen jaar uit de westelijke provincie Hyogo is geslaagd voor een wiskundeproef op universitair niveau. Dat heeft het Japanse Instituut voor Wiskundige Verificatie dinsdag bekendgemaakt.

Shogo Ando had twee jaar studie achter de rug ter voorbereiding van de test en zijn levensdoel is het leven voor mensen te verbeteren, aldus het instituut tegenover het persagentschap Kyodo. Ook wil de jongen zijn talenten inzetten om de klimaatwijziging te bestrijden.

Lees meer op: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20191210_04759889

Hoe wordt Vlaanderen opnieuw wereldtop in wiskunde? De Tijd ging op zoek naar formules en oplossingen op de laatste bank in de eerste graad van het Sint-Angela Instituut in Ternat. ‘Geef ze twee minuten en je bent ze kwijt.’

Lees meer op:
https://www.tijd.be/politiek-economie/belgie-algemeen/Het-verbeten-gevecht-van-de-wiskundeleraar/10188927

Ook bij VRT verscheen een opiniestuk naar aanleiding van de publicatie van de nieuwste PISA-resultaten. “De kwaliteit van ons onderwijs gaat erop achteruit. Maar oplossingen voor de huidige malaise in ons onderwijs zijn niet eenvoudig”, zegt leerkracht Pieter Van den Bossche. “Het vraagt moed om neen te zeggen tegen onderwijskundige hypes en afstompende structuren. Er moet oprecht geluisterd worden naar de besognes in de leraarskamer.”

Lees meer op: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/12/09/cassandra/

De leesvaardigheid van Vlaamse 15-jarigen is op drie jaar tijd sterker gedaald dan ooit. Dat blijkt uit de nieuwe PISA-studie, een driejaarlijks onderzoek in 79 landen naar de vaardigheden van 15-jarigen. Op alle domeinen die werden onderzocht (lezen, wiskunde en wetenschap), daalden de prestaties van Vlaamse leerlingen. Sinds 2003 is de groep “wiskundeknobbels” zo goed als gehalveerd, al blijven we tot de Europese subtop behoren.

Elke drie jaar test de bekende PISA-studie de vaardigheden van 15-jarigen in 79 geïndustrialiseerde landen. In het Vlaamse onderwijs werden in 2018 voor de studie 4.882 leerlingen bevraagd in 172 scholen. De leerlingen die werden getest, meestal uit het vierde middelbaar, waren verdeeld over het ASO, BSO en TSO, maar ook deeltijds beroeps en buitengewoon onderwijs. 

De resultaten op vlak van wiskunde springen in het oog. De groep “wiskundeknobbels” wordt steeds kleiner. In 2003 behaalde nog 34,3 procent van de onderzochte leerlingen de hoogste niveaus, in de nieuwe cijfers is dat nog 18,8 procent, bijna een halvering.

En de “wiskundeknobbels” presteren ook steeds zwakker. De bovenste lijn op deze grafiek toont steeds de score van de 10 procent beste leerlingen. De onderste lijn toont hoe de “laagste” 10 procent het ervan afbrengt. Bij wiskunde is de score van de toplaag het sterkst gedaald.

De gemiddelde score op vlak van wiskunde is (behalve in Finland) nergens zo fel gedaald als in Vlaanderen. Toch blijft onze regio koploper binnen Europa, samen met Nederland, Estland en Polen, en scoort Vlaanderen nog beter dan Zweden, Noorwegen en Denemarken.

Lees meer op: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/12/03/pisa/

“De resultaten liggen in de lijn van de verwachtingen”, zegt Dirk Van Damme in “De wereld vandaag” op Radio 1. Hij is onderwijsexpert bij de OESO en door Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) aangesteld om het tij te doen keren. Van Damme ziet een grote, maar nefaste trend die de laatste jaren in het onderwijs is binnengeslopen: een “nonchalante” en “laissez faire” benadering van taal, één van “wanneer jongeren zich min of meer goed kunnen uitdrukken en in het dagelijks leven goed kunnen functioneren, is het al oké”.

Bekijk het interview met Dirk Van Damme hier: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/12/03/vlaamse-leerlingen-scoren-minder-in-pisa-onderzoek-is-te-veel-n/

Het feit dat sommigen onder ons niet zo begaafd zijn in tellen en rekenen, heeft misschien niks te maken met het ontbreken van een wiskundeknobbel. Onderzoeken suggereren dat het wel eens kan liggen aan de taal waarin we hebben leren tellen. En die taal is niet altijd even logisch. Europese talen zijn benadeeld ten opzichte van Aziatische talen. En in het Nederlands? Daar is leren tellen nog een tikje ingewikkelder. “Al hoeft het niet allemaal een nadeel te zijn”, zegt wiskundige Dirk Huylebrouck.

Bijna alle hedendaagse culturen gebruiken een decimaal systeem, met als basis 10, om te tellen. Dat systeem ordent de cijfers 0 tot en met 9 in eenheden, tientallen, honderdtallen, enzovoort. De meest logische manier van tellen gebruikt woorden die die decimale structuur weerspiegelen en heeft regelmatige, duidelijke regels. Maar heel wat talen, vooral Europese, zijn ingewikkeld en warrig als het gaat om taal geven aan rekenen.

We nemen als voorbeeld het getal 92. In de meest logische manier van tellen omschrijf je dat taalkundig als “9 maal 10 plus 2”. Maar hoe gaat het in de praktijk?

• Frans: “92” is “quatre-vingt-douze”, oftewel “4 keer 20 plus 12”
• Deens: “92” is “tooghalvems”, waar “halvems”, wat “90” betekent, een afkorting is van het Oud-Noorse “halvfemsindstyve”, “4,5 keer 20”
• Nederlands: “92” is “tweeënnegentig”, we lezen dus van rechts naar links, eerst de eenheid, “2”, en dan pas de tientallen, “90”, terwijl we het in het getalbeeld andersom zien.

In Aziatische talen, zoals het Mandarijn Chinees, het Japans en het Koreaans, is de relatie dan weer veel duidelijker. In Mandarijn Chinees bijvoorbeeld is “92” geschreven als “jiǔ shí èr”, wat zich letterlijk laat vertalen als “9 keer 10 plus 2”. Hier is de logica dus wel duidelijk. Psychologen noemen een systeem als dit transparant omdat er een duidelijke, consequente link is tussen de getallen en hun naam.

Lees meer op: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/11/23/als-we-niet-goed-kunnen-tellen-ligt-dat-dan-aan-onze-taal/

De Vrije Universiteit Brussel voegt vanaf september 2020 als eerste Vlaamse universiteit een bachelor Wiskunde en Data Science toe aan haar opleidingen. Op die manier wil de VUB een antwoord bieden aan de stijgende vraag naar STEM-profielen en in het bijzonder wiskundigen en data-specialisten.

Voor de creatie van de nieuwe richting wordt data science geïntegreerd in de bestaande bachelor Wiskunde. De studenten zullen binnen de opleiding naast wiskunde ook fysica en elementen uit de computerwetenschappen zoals machine learning en artificiële intelligentie aanleren. Allemaal vakken die volgens de VUB belangrijk zijn in het toepassingsgebied van data science. Daarnaast kunnen de studenten ook kiezen uit een brede waaier keuzevakken in domeinen als digital health en onderwijs om zich zo verder te specialiseren.

Lees meer op: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20190925_04626616

Meer info op: https://we.vub.ac.be/nl/bachelor-science-de-wiskunde-en-data-science

“Wetenschap en technologie zijn geen jongenszaak meer: in vergelijking met zes jaar geleden kiezen 4% meer meisjes voor een STEM-richting (wetenschap, technologie of wiskunde) in het middelbaar onderwijs.” De Vlaamse overheid pakt er graag mee uit. Iedere stijging is positief en natuurlijk vergt deze evolutie veel tijd, maar de doelstellingen mogen gerust wat ambitieuzer. Uiteindelijk moet STEM een genderneutrale opleiding worden, en daar zijn we nog lang niet.

Lees het volledige opiniestuk van Véronique Van Vlasselaer (Customer Advisor Decision Science bij SAS België en Luxemburg, een bedrijf gespecialiseerd in analyse van data) hier: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/09/03/opinie-stem-onderwijs/

Onderzoek in het kader van een masterthesis aan de VUB toont aan dat 85 procent van de leerkrachten kleuteronderwijs nauwelijks een methode hanteren voor de lessen wiskunde. Over het belang van wiskunde voor kleuters bestaat weinig discussie. Maar onderzoek over hoe kleuters die wiskunde opgelepeld kunnen krijgen is niet voorhanden. Nochtans doen de meeste leerkrachten meer dan hun best om de kleuters wiskunde bij te brengen.

Voor zijn onderzoek bevroeg Wim Mees, docent wiskunde aan de opleiding Educatieve Bachelor Kleuteronderwijs van de Hogeschool PXL in Hasselt, duizend directeurs van kleuterscholen in heel Vlaanderen en Brussel en 793 leerkrachten kleuteronderwijs. “Uit die bevraging bleek duidelijk dat een georganiseerde aanpak van wiskunde voor kleuters zo goed als onbestaande is en dat leerkrachten in het kleuteronderwijs ad hoc omgaan met de materie: ze gaan op zoek naar lesmateriaal in bestaande publicaties of op het internet, maar doen dat een beetje blind, waardoor ze niet zelden minder geschikt lesmateriaal gebruiken om hun leerdoelen te bereiken”.

Lees meer op: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20190829_04581845

“Mooie wiskunde”, bestaat dat? Voor wiskundigen en fysici zeker, een groot deel van hen vindt de vergelijkingen en formules waarmee onze landgenoot François Englert samen met de Belgisch-Amerikaanse fysicus Robert Brout het Brout-Englert-Higgs-deeltje beschreven heeft, “eleganter” en “mooier” dan die van mede-Nobelprijswinnaar Peter Higgs. En nu blijkt uit een studie dat ook gewone Amerikanen, leken op het gebied van wiskunde, wiskundige bewijzen kunnen beoordelen op hun “schoonheid”, en dat ze het grotendeels met elkaar eens zijn over welk bewijs het mooiste is.

De studie door een wiskundige van de Yale University en een psycholoog aan de Britse University of Bath toont aan dat doorsnee Amerikanen wiskundige bewijzen kunnen beoordelen op schoonheid, net zoals ze dat kunnen met kunstwerken of muziekstukken.

De schoonheid die ze onderscheidden bij de wiskunde was bovendien niet eendimensionaal: aan de hand van negen criteria voor schoonheid – zoals elegantie, ingewikkeldheid, universaliteit en dergelijke – kwamen 300 proefpersonen tot een zekere overeenstemming over de specifieke manieren waarop vier verschillende bewijzen mooi waren, en die overeenstemming oversteeg het toeval.

Lees meer op: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/08/10/mensen-houden-niet-alleen-van-mooie-kunst-maar-ook-van-mooie-wis/

Een wiskundige is erin geslaagd een dertig jaar oud probleem op te lossen. En dat deed hij – volgens zijn verbaasde collega’s – op een vernieuwende manier. “Elegant in zijn eenvoud”, zo luidt het.

Hoeveel kan je de input van een functie veranderen zonder de output te wijzigen? Dat was – in lekentaal – het vraagstuk waar wiskundigen en computerwetenschappers decennialang geen passende oplossing voor vonden. Toch bleven ze zoeken, want de oplossing kon leiden tot meer efficiënte manieren om informatie te verwerken.

Dertig jaar nadat het vraagstuk voor het eerst voorgelegd werd, heeft eindelijk iemand de oplossing gevonden. Het gaat om Hao Huang, een assistent-professor wiskunde aan de Emory University in Atlanta.

Lees meer op: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20190731_04536964